Brautryðjandinn Torfhildur Hólm

Stundum er erfitt að segja skilið við bók. Persónur sækja að þér, þráður sögunnar slitnar ekki og spinnst áfram þótt höfundurinn hafi lokið sögunni. Sett punkt. Stundum stíga  persónurnar fram  eins og þær vilji þér eitthvað, jafnvel til að leiðrétta  höfundinn. Eins og meinlausir draugar.

Í þetta skipti er það höfundurinn sjálfur sem rígheldur í mig. Vill ekki fara.

Ég hef verið að lesa Torfhildi Þorsteinsdóttur Hólm og hef nú lokið við allt það efni sem ég ræð við,  get nýtt mér . Það er að segja innlesið efni. Auk þess hefur maðurinn minn lesið fyrir mig formála Vilhjálms Þ. Gíslasonar við bók Torfhildar um Brynjólf Sveinsson biskup.

Spurningin sem sækir á mig er,  hvernig gat Torfhildur farið fram hjá mér, bókelskri konunni? Af hverju barst hún ekki í tal á mínu bókelska heimili, eða tók ég bara svona illa eftir? En eitt er víst að í námi mínu í menntaskóla heyrði ég aldrei á hana minnst og það fannst ekki stafur um hana í yfirlitsbókum um bókmenntir.

 

Torfhildur er, ætti að vera,  eitt af stóru nöfnunum í íslenskri bókmenntasögu.

Hún er fædd 1845 á Kálfafellsstað í Austur Skaftafellssýslu og dó 1918 í spænsku veikinni. Hún var líklega fyrst Íslendinga til að vinna  fyrir sér með ritstörfum.

Nú hef ég hlustað á:

Jón biskup Arason,Brynjólf Sveinsson biskup,

Týndu hringarnir,

Seint fyrnast fornar ástir.

Bækurnar  um biskupana eru sögulegar skáldsögur, hinar tvær eru smásögur. Týndu hringarnir komu út í bókinni Draumur um veruleika frá 1977, sem er safn af smásögum eftir konur, ritstýrt af Helgu Kress. Helga hefur einnig skrifað formála og inngang bókarinnar. Allt mjög gefandi. Þessa bók var ég að lesa fyrst núna.    Ég  var hissa á að bókin hefði farið fram hjá mér.  En sé að athuguðu máli,  að þá bjó ég erlendis . Seint er betra en aldrei. Bækurnar Seint fyrnist forn ást og Brynjólfur Sveinsson biskup  voru lesnar í útvarp í kringum 1980. Gerður Steinþórsdóttur  gerði formála að báðum sögunum.

Vilhjálmur segir í formála sínum  að bók Torhildar um Brynjólf Sveinsson  sé hennar langbesta bók. Ég er ekki viss um að svo sé, bækurnar um biskupana eru  ólíkar, Bókin um Jón Arason ber þess vott að bókin kom út sem framhaldssaga í tímariti og er í raun margir sjálfstæðir þættir. Bókin um Brynjólf er heildstæðari en ekki þar með sagt að hún sé betri. Allar eru bækur hennar að sjálfsögðu börn síns tíma. Hvað sem má um það segja er það víst að Torfhildur er brautryðjandi í íslenskum bókmenntum og það hafa margir farið í sporin hennar.

Hér lýkur tilraun minni við að kveðja Torfhildi í bili en vona innst inni að ég eigi eftir að öðlast aðgang að fleiri verkum eftir þessa vænu konu.

Myndin er af blásól