Jójó: Steinunn Sigurðardóttir

Ég verð einhvern veginn að útskýra það, a.m.k. fyrir sjálfri mér, af hverju ég lét svo langan tíma líða, þangað til ég las Jójó, bók Steinunnar Sigurðardóttur. Bókin kom út fyrir 5 árum og ég var að ljúka við hana núna. Ég hafði heyrt að bókin væri um dapurleg efni og ég tek alltaf nærri mér að lesa það sem íslenskir höfundar skrifa um dapurleg efni, þótt ég þoli ýmislegt frá hendi erlendra höfunda. Og 2011 var ekki ár til þess, ekki hjá mér. Og svo gerist bókin ekki einu sinni á Íslandi

Bokin gerist í Berlín. Hún fjallar um tvo menn. Annar Martin Montag er læknir á besta aldri, sérfræðing í krabbameinslækningum. Hann á dásamlega vinkonu, Petru, sem hann elskar en þó er líf hans svo óbærilegt að hann er undir það búinn að hver dagur verði hans síðasti. Hann gengur með kveðjubréf í vasanum og veltir fyrir sér hvernig sé hreinlegast að farga sér. Við skynjum að hann býr yfir leyndarmáli sem hann getur engum sagt. Hann hefur reynt og þá var honum ekki trúað. Hann er sögumaður. Hinn maðurinn, Martin Marinetti,  er sjúklingur hans. Hann er franskur róni og útigangsmaður. Lífshættir hans hafa verið ein löng tilraun til sjálfsmorðs. Það tekst með þeim vinátta og í gegnum samtöl þeirra fær lesandinn smám saman vitneskju um hvað það er sem myrkvar heim þeirr. Eða er réttara að tala um líf þeirra. 

Þetta er bók um tvö stór alvarleg vandamál, annað snýst um sálarháska hitt um lífsháska. Kannski er ekki rétt að gera slíka aðgreiningu, því hvað er hvað er háski sem varðar sálarheill annað en lífshháski. 

Það tekst vinátta með þessum tveimur Martinum, svo ólíkir sem þeir virðast á yfirborðinu.  Og það er í gegnum samskipti þeirra sem lesiandinn fær smátt og smátt vitneskju um leyndarmálið sem þeir bera innra með sér, leyndarmálið sem mykvar heiminn. Ég veit löngu áður en það er sagt í bókinni að það muni vera kynferðislegt ofbeldi gegn barni. Vandamál mitt er, að ég næ ekki sambandi við persónurnar og ég hef ekki samúð með þeim, þó ég viti að ég eigi að gera það. Læknirinn Martin er einhvern veginn óraunverulegur ég trúi honum ekki. Og ég trúi heldur ekki á Petru, þessa ljúfu og umburðarlyndu konu. Mér gengur best að skilja franska Martin, rónann, útigöngumanninn og krabbameinssjúklinginn. Hann er meira að segja svolítið líkur höfundi sínum, skemmtilegur og sjarmerandi.  

ÞMér líður illa yfir þessari bók, vegna þess að hún fær mig ekki til að trúa sér. Ég veit ekki hvort ónotakennd mín er út af því mér finnst ég vera að bregðast Steinunni, sem ég hef fylgst með og dáðst að síðan hún fetaði sín fyrstu skref sem rithöfundur. Ég vil helst að hún sé fullkomin. Kannski líður mér bara illa vegna sjálfrar mín. Hvað nú ef skil ég ekki bókina. Kannski er eitthvað undirliggjandi sem ég næ ekki, skil ekki. 

Og hvað er þá orðið eftir af mér, ef ég skil ekki bækurnar sem ég er að lesa. 

En ég er tapper. Ég er hugrökk. Ég veit  að næsta bók á eftir Jójó, heitir Fyrir Lísu og hún fjallar um sömu persónur. Kannski skilar hún því sem ávantar, til að ég skilji fólkið og hafi eðlilega samúð með því.