Eins og málverk

Eins og málverk

Bókin Ína eftir  Skúla Thoroddsen er eins og málverk.

Sagan er vísun í leiðangur  sem Walther von Knebel , Max Rudoff  og Hans Reck fóru í til Öskju árið 1907. Tveir þeirra, Walther von Knebel og Max Rudoff hurfu sporlaust,  félagi þeirra, Hans Reck, var einn til frásagnar. Hann gat lítið um málið sagt því hann var annars staðar við rannsóknir daginn sem þeir hurfu. Ári síðar fer hann í leiðangur til að rannsaka betur aðstæður til að finna skýringar á því hvað hefði gerst og með von um að finna líkamsleirfar mannanna tveggja. Með í för var Ína von Brumbkow unnusta Walther von Knebel.

Saga Skúla er spunnin í kringum þessa síðari ferð og allt það sem gerðist, út frá sjónarhorni Ínu. Þetta er þó engin vvwnjuleg sagnfræðileg frásaga. Höfundur nýtir sér þessar dramatísku og rómantísku  aðstæður til að mála myndir með orðum. Í fyrsta kafla bókarinnar er Ína er kynnt til sögunnar sem gömul kona, sem situr ein í húsi sínu í Berlín 1942 og hugsar til baka um lífshlaup sitt.

ÞegarÍna kom til Íslands var hún ung listakona, sem teiknaði og málaði myndir.  Frásagnarmáti Skúla á því vel við.

Ína og Hans fara í fótspor Walthers og Max og Ína hugsar til hans í sorg sinni og reynir þannig að nálgast hann. Ína er í frásögn Skúla áhugasöm um Ísland og vel að sér. Það spretta fram vísanir í skáldskap sem þá var á allra vörum. Á Akureyri hittir hún Matthías Jochumsson og á tal við hann á Sjónarhæðum. Sá Matthías sem hún hittir er í senn prestur og  reyndur sálusorgari. Hann skynjar sorg hennar og hjálpar henni til að   vinna úr áfallinu sem hefur heltekið hana. Eftir þetta  verða þáttaskil í lífi hennar. En þetta er ekki bara saga Ínu og þýsku leiðangranna tveggja, 1907 og 1908. Það er brugðið upp mynd af  eldgosum frá sjónarhorni íslenskrar alþýðu og frá sjónarhorni fræðimanna í útlöndum. Þetta er einstæð lýsing á hugarheimi fólks í lok 19.  aldar og við upphaf þeirrar 20. Og þessi hugarheimur er ekki bara neyð og myrkur, vegna óblíðrar náttúru og fátæktar. Þessi hugarheimur er fullur af von og þrá, gleði og fegurð.

Mér fannst merkilegt að lesa þessa bók, því ég vissi ekki á hverju ég átti von, hélt að þarna væri á ferðinni söguleg skáldsaga. Kannski má líta svo á. En mér fannst bókin vera eins og langur ljóðabálkur, textinn er svo fallegur.Ekki spillir að það er Hanna María Karlsdóttir sem les og hún er frábær lesari.

Ég sagði í upphafi að mér fannst bókin vera eins og nálverk, málað með orðum en ég vissi ekki hvort verkið minnti meira á Eggert Pétursson eða á Kjarval. Nú hallast ég að því að hún minni á þá báða tvo.