Farandskuggar

       

Lauk nýlega við bók Úlfars Þormóðssonar, Farandskugga. Þetta er stutt bók og sögusviðið afmarkast við heimsóknir sonar til móður sinnar á hjúkrunarheimili. Þegar hann situr hjá gömlu konunni bregður fyrir myndum úr fortíðinni. Það eru líklega farandskuggarnir sem titill bókarinnar vísar til. Hann vill svo gjarnan kynnast móður sinni betur og þó kannski aðallega sjálfum sér. Hann veit svo lítið um líf hennar, hvað var það sem gerðist og hvað var hún að hugsa þá og hvernig hugsaði hún seinna. Og nú. Er hún yfirleitt að hugsa? Maður sér fyrir soninn fyrir sér, hljóðlátan mann, kominn yfir miðjan aldur. Hann er þó enn bara drengur sem situr hjá móður sinni. Hann er að leita að sjálfum sér og til þess þurfti hann hana og þarfnast hennar enn. Það var svo margt sem hann skildi ekki. Frásagan um samskipti þeirra mæðgina er öll mjög hófstillt, hljóðlát. Þó segir frá hörðum átökum, grimmd, ofbeldi. Svikum? Hann, barnið átti að standa utan við þetta og hann fékk aldrei neinar skýringar. Kannki átti að hlífa honum, kannski var tilvist hans aukaatriði í þessum slag, sem meiddi alla.

Það er tilviljun að ég las þessa bók næst á eftir bók Sigurðar Pálssonar. Frásögn hans af bernskunni er svo gjörólík. Opin samskipti þar sem litli drengurinn er virkur þátttakandi í atburðarás, það er ekki verið að leyna hann neinu og hann trúir því að álit hans skipti máli. 

Þessi litla bók Úlfars Þormóðssonar var grípandi lesning. Hún er eins og ljóð, það sem er sagt segir okkur fyrst og fremst að það er svo margt ósagt, eitthvað sem hvorki við eða sögumaúr fær nokkurn tíma að vita. Kannski veit hún það gamla konan á hjúkrunarheimlinu, kannski veit hún það ekki. En hún og saga hennar og þá fyrst og fremst það sem aldrei var sagt mun fylgja syni hennar ævilangt. Er lykillinn að lífi þessa manns hjá þessari konu og fer hún með hann í gröfina eða á hann sjálfur slíkan lykil? Bók til að lesa aftur