Rætur lyginnar

Kannski vantar eitthvað upp á að Guð almáttugur hafi mótað boðorðið um lygi nægilega vel áður en hann lét Móses um að meitla það í steininn. Mér finnst of afmarkað hjá honum að segja að maður eigi ekki að bera ljúgvitni gegn náunga sínum. Og hver er náungi minn, ef út í það er farið. Má ég kannski segja ósatt um allt mögulegt annað en þarna er til tekið? Nei, svona hugsar fólk ekki.

Reynsla mín er reyndar sú að börn læra snemma að þau eigi að segja satt og þau skilja vel að það er í flestum tilvikum farsælla til lengdar. Oft hafa þau líka prófað sig áfram og sannreynt þetta. Flest full orðið fólk er sammála um að hreinskilni og sannleikur er undirstaða heilbrigðra samskipta. Og hjá flestum er þessi trú eða skoðun svo inngreipt í vitundundina að fólki líður beinlínis illa ef það stendur sjálft sig að því að segja ósatt. 

Á þessu eru þó undantekningar. Ég hef tekið eftir því að það eru til að minnsta kosti tvær tegundir lygara.

1. Þeir sem ljúga blákalt, horfast einarðir í augu við viðmælanda sinn (og í myndavélina ef svo ber undir). Þetta fólk er oftast vel undir búið  og fær jafnvel annað fólk í lið mér sér. Því finnst jafnvel að það sé að verja góðan málstað.

2. Þeir sem vita ekki að þeir eru að ljúga, fullyrða út í loftið og blanda saman sönnum og ósönnum fullyrðingum. Ég hef mikið velt þessari tegund ósannindamanna fyrir mér og hallast að því að þessi árátta geti skýrst af tvennu: óskýrri hugsun og/eða óskhyggju.

Ég veit vil helst ekki tala um af hverju ég er að segja þetta núna, kannski vita lesendur mínir það. En mér finnst ég alltaf sjá hvenær einhver segir ósatt eða hagræðir sannlekanum. Og ég býst við að svo sé um fleiri. 

Rætur lyginnar geta sem sagt verið ólíkar en það erum við sem borgararnir sem erum jarðvegurinn. Við leyfum lyginni að slá rótum