Öll vitum við hverjir morðingjarnir eru

http://www.visir.is/daudinn-var-daglegt-braud/article/2011709139997 

Hún lætur ekki mikið yfir sér bókin FÁSINNA eftir Horacio Castellanos Moya sem Bjartur sendir frá sér. Kápan er fölgrá mynd af nakinni stúlku, kringlóttur flötur þekur andlit hennar að hluta. Bókin er stutt (125 síður). Þegar ég sá nafn þýðandans, Hermanns Stefánssonar, ákvað að ég að lesa hana en komst fljótlega að því að það er ekkert áhlaupaverk. Setningarnar eru langar og það er eins og maður sé staddur inni í hugmyndaheimi höfundarins frekar en hann sé beinlínis að tala til manns. Það eru ekki margir punktar og kommur og þetta er eins og maður sé að lesa bókina á kafi í vatni. Hvenær á maður að koma upp úr til að anda. Og efnið er síður en svo aðlaðandi.

Bókin segir frá hugrenningum manns í ónefndu ríki sem lesandinn staðsetur ósjálfrátt í Suður- Ameríku. Hann hefur tekið að sér það verkefni að lesa yfir 1100 síðna skýrslu um slátrun og misþyrmingar á  frumbyggjum og laga stafsetningu og hugsanlegar misfellur á texta. Við fáum ekki mikið að vita um þennan mann en hann hefur fengið starfið í gegnum vin sinn sem starfar hjá kaþólsku kirkjunni. Unga manninum (en ég ályktaði að hann væri ungur) veitist þetta erfitt. Hann þarf að horfast í augu við hræðilega hluti. Vitnisburður eftirlifandi er óhuggulega skýr. Meitlaðar setningar um grimmd og harm eru sláandi og áleitnar og hann fer að skrifa þær niður og lesa þær eins og ljóð eða skáldskap. Hann skrifar valdar setningar upp í litla stílakompu sem hann ber með sér og les hátt og í hljóði en hann hvorki má eða getur rætt um upplifun sína við nokkurn mann nema einn vin sem hann mælir sér mót viðl á börum þar sem þeir fá sér bjór og kíkja á stelpur.

Sem mótvægi við öllum þessum hryllingi sökkvir ungi maðurinn sér niður í kynóra sem lesandinn fær að fylgjast með og reyndar fær fær lesandinn einnig að fylgja honum alla leið í þau örfáu skipti sem eitthvað í þá veru kemst í framkvæmd. Þetta var sem sagt ekki nákvæmlega óskalesning fyrir mig sem á erfitt með að lesa (og horfa á) ofbeldi og leiðast kynlífslýsingar. Ég hefði trúlega ekki lokið við þessa bók nema mér fannst ég vera skuldbundin þýðandanum sem hafði lagt það á sig að snúa þessu á íslensku og svo í miðjum lestri frétti ég að höfundurinn væri væntanlegur hingað á bókmenntahátíð. Auk þess gerði ég mér að sjálfsögðu grein fyrir að höfundurinn var að koma til skila mikivægum boðskap sem var í eðli sínu ekki aðlaðandi að lesa og hann hafði einfaldlega fundið honum þennan búning. 

Ég lauk sem sagt við bókina og mér finnst hún merkileg. Það borgar sig oft að lesa erfiðar bækur. Auk þess er hún á góðu máli og hún er oft fyndin, þótt undarlegt sé. Það stóð á endum, þegar ég var búin með bókina, gafst mér tækifæri til að sjá og heyra höfundinn í eigin persónu. Hann kom mér fyrir sjónir sem traustur og hugsandi maður.

Tilfinningin sem ég sit inni með eftir þetta er sú að ég viti ósköp lítið um Suður- Ameríku, ég er sjálf- sagt ekki ein um það. En þessi bók hefur þó fært mig hænufet í áttina að því að skilja. Ungi maðurinn, yfirlesari skýrslunnar hefði kosið henni titilinn ÖLL VITUM VIÐ HVERJIR MORINJGARNIR ERU ef hann hefði fengið að ráða, en það var ein af setnignum sem hann hafði skrifað upp úr skýrslunni og honum fannst myndi segja allt.

Ég horfði á mynd Naomi Klein The Shock Treatment í ríkissjónvarpinu undir áhrifum texta þessarar bókar og mér fannst hún styðja við þessa hugmynd skýrslulesandans, Öll vitum við hverjir moringjarnir eru. Og því miður erum við Íslendngar samsek meðan við veljum okkur tröll að vinum og bandamönnum.

Athugasemdir

[Bergþóra Gísladóttir, 19.9.2011 kl. 13:08]

Fór að hugsa um það eftir að ég hafði skrifað þennan pistil að auðvitað hefði Rannsóknaskýrslan svokallaða átt að heita:ÖLL VITUM VIÐ HVERJIR ÞJÓFARNIR ERU en ekki:

Skýrsla Rannsóknarnefndar Alþingis samkvæmt lögum nr 42/2008 um aðdraganda og orsökum falls íslensku bankanna og tengdra atburða