Hinir smánuðu og svívirtu: Fjodor Dostoevjevski

 

Ég á mörg uppáhaldsskáld en ég er á móti því að raða þeim á einhverskonar keppnislista, HVER ER BESTUR?. Þetta væri eins og búa til slíkan lista um vini sína eða börn sín og barnabörn. En ég hef miklar mætur á Fjodor Dostojevskí og hef einhvern tíma látið það út úr mér að Karamazovbræðurnir sé mín uppáhaldsbók, best bóka. 

Það varð mér því til mikillar gleði, hjartað sló aukaslag í brjósti mínu, þegar ég sá, að það var ekki bara búið að þýða nýtt verk eftir Dostojevskí, heldur líka lesa það inn sem hljóðbók. Verkið, bókin heitir Hinir smánuðu og svívirtu.Hún kom út 1861 og var fyrsta bókin sem Dostojevskí skrifaði eftir að kom úr fangelsi og útlegð.

Það var Ingibjörg Haraldsdóttir sem hóf þýðinguna en henni entist ekki heilsa og aldur til að ljúka henni. Gunnar Þorri Pétursson tók við verkinu og lauk því. Hjá mér var hátíð í bæ, líklega er ég óþolandi meðan ég er að lesa Dostojevskí, því það kemst ekkert annað að, hvorki Hrun-afmæli, skattlagning á fiskveiðar eða óheppileg framkoma hátt settra starfsmanna Orkuveitunnar. Þetta hverfur allt í  skuggann af frásögnum um ástandið  í Pétursborg árið 1861. 

Ungur rithöfundur liggur fyrir dauðanum og ákveður að skrifa um nýliðna atburði, sem hvíla þungt á hjarta hans. Þetta er snauður maður sem hefur gefið út eina bók. Það sem íþyngir honum, hugur hans dvelur við atburði sem hann var þátttakandi í og einhvers konar umboðsmaður réttlætis, málsvari hinna smánuðu og svívirtu. 

Fjölskylda hans, þ.e. fjölskyldan sem tók hann að sér, því hann er munaðarlaus, er í vanda stödd.  blekkt og svikin af manni sem hún treysti.  Samviskulaus maður ásælist eignir hennar og það sem verra er, er sami maður, sem tekst með klækjum, að eyðileggja ástarsamband dótturinnar og sonar hans. Hann vill að hann giftist til fjár. Þarna er á ferð Vasily fursti. Unga skáldið sem ber ástarhug til fóstursystur sinnar er göfugmenni og reynir eins og honum er unnt að hjálpa henni. Í raun er vandinn sá að ungi maðurinn, sonur furstans, er einfeldningur, sem veit ekki sitt rjúkandi ráð.

Við þessar áhyggjur unga skáldsins bætist að hann hefur nýlega tekið að sér   munaðarlaust og sárveikt stúlkubarn, Nellý. Hennar saga er í senn dramatísk og átakanleg. 

Ég ætla ekki að rekja þennan þráð lengra hér, mig langar til að víkja að því sem mér finnst ekki síður heillandi við söguna, persónusköpun hennar, flækjur og spennandi atburðarás.  Það  er andrúmsloftið, lífið í Pétursborg þess tíma. Fátæktin var slík að fátæklingar á leigumarkaði urðu að sætta sig við að leigja, ekki íbúð eða herbergi,, heldur herbergishorn. Ríka fólkið átti ekki aura sinna tal og auðmennirnir voru grimmir og gráðugir. Þá sem nú.

Sumir halda að bækur Dostojevskís séu erfiðar og tormeltar. Mér finnst það ekki. Og þó svo væri, myndi ég lesa þær. Í bókmenntum gildir ekki brellumálshátturinn MIKIÐ FYRIR LÍTIÐ. Nei alls ekki.

Mín reynsla er að maður þarf oft að hafa dálítið fyrir góðum bókum. Þessi bók er full af ástríðu, ást og visku. Er það ekki eitthvað að orna sér við?

Athugasemdir

[Alda Ásgeirsdóttir (IP-tala skráð) 26.10.2018 kl. 08:34]

Sæl Bergþóra

Hvar er hægt að nálgast hljóðbókina?