Fullkomið veður til að skokka

I dag var fullkomið veður til að skokka, logn og 15 stiga hiti. Ég hugsaði um þetta meðan ég hljóp og hugsaði um hvað það er oft búið að vera gott skokkveður í sumar. Ekki verri mælikvarði á veður en hvað annað.  Ég hleyp fjórum fimm sinnum i viku og hef, ekki svo ég muni, lent i slæmu veðri þetta sumarið. Ég hleyp ein. Ekki með neitt i eyrunum og ekki með tæki til að mæla vegalengdina (ég mæli hana netinu þegar heim er komið) og ekki með púlsmæli. Ég hleyp fyrst og fremst sjálfri mér til ánægju og svo trúi ég því að það sé gott fyrir heilsuna. Ég er reyndar búin að skrá mig í hálfmaraþon en það er til gamans gert. 

Það sem gerir skokk skemmtilegt er að það er svo góð aðferð til að skoða umhverfið. Á hef skokkað á ferðalögum erlendis, þannig gefst nýtt sjónarhorni sem gefst ekki öðru vísi.

 Í skokki mínu í dag ók lögreglubíl fram hjá. Það kveikti à hugsunum um skokk í glæpamyndum. Ég hef meiri ánægju af því að horfa á góðan eltingaleik en á kappakstur. Ég horfi gjarnan á skóna. Yfirleitt eru löggurnar illa skóaðar með tilliti til hlaupa, "glæpamennirnir" eru betur búnir til fótanna. Allt i einu fór ég að hugsa um sérstakan saksóknara og íslenska "glæpamenn", svona reikar hugurinn þegar maður skokkar. Hann, sérstakur, myndi ekki ná mörgum á skokkinu, honum hentar betur að vinna að rannsóknum. 

Já, skokk, er á við góða bók. Líklega er ekki hægt að lýsa því betur 

 

Söngur fuglanna hefur ekki breyst

Þar sem ég er stödd í mínum gömlu heimahögum, Norðurdal i Breiðdal, notaði ég tækifærið og skokkaði smávegis, ég hef ekki enn gert upp við mig hvort ég hlaupi hálfmaraþon. Veðrið var eins og best verður á kosið og fuglarnir sungu fyrir mig. Mér fannst það merkileg upplifun að hlaupa í þessum dal sem er að tæmast af fólki, áður fyrr var þar svo mikið líf og ungu mennirnir spiluðu stundum fótbolta á Eyrunum. 

Ósjálfrátt fór ég að hugsa um hvernig væri hægt að stuðla að því að byggð héldist í þessum fallega dal og og ósjálfrátt fór ég að hugsa um forsætisráðherra, þetta er nú einu sinni hans kjördæmi. Hugurinn er svo frjáls og óheftur þegar maður skokkar.  Og allt í einu sló þeirri hugmynd niður, að ég myndi bara eftir einum manni sem hefði áður ætlað leys fjárhags og byggðavanda ríkis með nauðungarflutningum á fólki. Samtímis hugsaði ég, það er ekki rétt að hugsa svona, þér væri nær að hugsa eitthvað uppbyggilegt. Ekki segja nafnið, hugsaði ég. 

Það er gott að hugsa og skokka og um leið og ég slökkti á nafninu sem ekki má segja, vissi ég hvað forsætisráðherra ætti að gera fyrir kjördæmið sitt. Hann á auðvitað að bæta netsambandið. Af hverju bætir hann ekki netsambandið? Fólk er lokað inni.  

Það er gott að hlaupa í Breiðdalnum og tveir af bestu langhlaupurum ÚÍA eru úr Norðurdal eins og ég en það var fyrir mína skokkaratíð. Fuglarnir hafa sjálfsagt sungið líka fyrir Guðmund Jónsson frá Þorvaldsstöðum og Þóri Bjarnason frá Dísastaðaseli þegar þeir hlupu. 

Ég er viss um að fuglarnir myndu líka syngja fyrir ráðherrann ef tæki sig til og skokkaði í kjöridæminu sínu og þá fyndi hann eflast betri lausnir. 

 

Rótað i fortíðinni

Hef notað þjóðhátíðardaginn til að róta i fortíðinni, i bókstaflegum skilningi. Ég nýt þeirra vafasömu forréttinda að hafa mikið geymslupláss, tvær geymslur. Þegar við fluttum úr sveitinni á sínum tíma rótuðum við þangað inn öllu því sem við vorum ekki beinlínis að nota og síðan hefur ýmislegt bæst við. Nú er hvorug geymslan manngeng fyrir ,,drasli".

Ég veit ekki nákvæmlega hvaðan ég fékk styrk til að gera eitthvað í málinu en er að vinna í málinu.  Búin að fara eina ferð i Sorpu og búin að afhenda Góða hirðinum nokkra poka af fötum sem mér fannst mikil eftirsjá, en ég hef ekki notað þau í 20 ár. 

Viðleguútbúnaður frá Hornstrandatímabilinu er allfyrirferðarmikill. Ég þarf að ræða þetta við manninn en mér finnst frekar ólíklegt að við eigum eftir að ganga oftar frá Dröngum i Hlöðuvík með allt á bakinu. Og svo er þetta auk þess margt orðið úrelt. Sama gildir um kassetturnar og vídeókassetturnar. Við eigum ekki einu sinni tæki til að skoða hvað er á þessu. En það er sjálfsagt eitthvert dýrmæt.

Bækurnar eru þó erfiðastar viðfangs. Þegar ég opnaði kassa með gömlu námsbókunum minum frá Uppsölum voru mín fyrstu viðbrögð að sakna bóka sem ,,áttu" að  vera þar. 

Árangur dagsins er að dóttir mín fékk tvo kassa með barnabókum og einn kassa með gömlu legó og nokkrar John Irving bækur. Ég tók nokkrar Kurt Vonnegut bækur með mér upp, ég á enn langt i land við að geta kvatt hann. Ég veit ekki heldur hvað ég muni gera við kassann með gömlu Neistablöðunum.   

 

En af því það er þjóðhátíðardagur hugsa ég um fullveldið, ég er frá tímabili konungsdæmisins. Í mínum uppvexti voru svona geymsluvandamál óþekkt. Það var aldrei neinu hent og kannski ekki alltaf svo mikið til. En það er kannski ekki svo vitlaust að gefa sér tíma til að róta í fortíðinni.

 

 

Fréttablaðið: Um hvað er manneskjan að tala?

Las leiðara Fréttablaðsins í dag (ég reyni að renna yfir leiðarann til að fylgjast með). Hann fjallaði um menningamál og það fannst mér gott. Höfundurinn Friðrika Benónýsdóttir gerði grósku i röðum ungra listamanna að umtalsefni, þeir blómstra og sýna mikið frumkvæði og oft frumleika við að koma sér á framfæri. Það er gaman. Það hefur mér reyndar fundist alla tíð að hafi verið aðalsmerki listamanna (en ég er orðin allfullorðin). En það var ekki þessi hluti leiðarans sem réði því að ég gat ekki orða bundist, heldur hitt að i síðari hluta leiðarans hnýtir hún í móttökur 68 kynslóðarinnar á nýrri list. Þetta finnst mér ómaklegt og veit alls ekki um hvað leiðarahöfundur er að tala.

Ég reiknast víst of gömul til að tilheyra þessari rómuðu kynslóð en ég fer alltaf í vörn þegar hún er nídd niður, hvort sem um hana er rætt í þátíð eða fyrir hvað þessi kynslóð stendur nú.  Ég man nefnilega vel eftir því hvað mér fannst andi þessa fólks sem kennt hefur verið við 68 frelsandi. 

Reyndar finnst mér ekki rétt tala um 68 kynslóðina sem einn samstæðan hóp. Það sem einkenndi þessa tíma var að það voru margir hópar, ólíkar skoðanir og mikil átök. 

En þetta fólk hefur elst og er trúlega jafn ólíkt i dag og það var þá. Ég þekki til margra og finnst þeir eigi ekki skilið að fá þessa ónotalegu kveðju frá Fréttablaðinu. Það þarf ekki að slökkva á loga þessa hóps til að lampi nýrra listamanna lýsi.

En líklega er leiðarahöfundur að tala um einhverjar tilteknar persónur, án þess að nefna nöfn. Af hverju segir hún ekki um hverja hún er að tala?

 

 

 

10 litbrigði af gráu

Ég hef ekki lesið bókina Fifty shades of gray (ekki enn) en dettur titillinn í hug vegna þess  að ég stemd frammi fyrir vali. Það er verið að mála blokkina þar sem bý og á að hluta og þeir sem stýra gangi mála bjóða mér (og auðvitað öðrum) að velja lit. Valið stendur á milli 10 grárra lita. 

Hvað er eiginlega að hjá okkur. Grátt og svart virðast vera tískulitir, borgin, sem einu sinni var þekkt fyrir líflega liti, er að verða samlit götum og gangstéttum. Ég finn fyrir tilfinningu sem lýsir sér i því að finnast allt óraunveruleg og að ég sé vanmegnug. 

Þess vegna varð þessi vísa til (en hún er absúrd):

Er ekki sátt við að allt sé grátt

á ísaköldu landi

Af mér dregur allan mátt

illur stýrir fjandi.

Þessi vísa er ekki bara absúrd, hún er líka leirburður en hún hefur lækningarmátt. Að minnsta kosti fyrir mig. Mér létti stórum um leið og ég var búin að setja hana saman. Það er nefnilega gagnlegt að staðsetja vandann (fjandann). En hann er því miður ekki bara staðsettur í blokkinni minni, þetta er út um alla borg, og stafar af því að elta tískustrauma og hafa i raun enga eigin skoðun. Þetta er hið raunverulega smekkleysi. Það getur ekki verið nein önnur skýring á því uppátæki að bjóða upp á val á milli 10 grárra lita og halda að það sé lýðræði.

Niður með svart og grátt og málum borgina í öllum regnbogans litum. 

 

. 

 

 

 

 

 

Gunnarshólmi er staður í hjartanu

Síðastliðna helgi fór ég með hópi ferðafélaga um Suðurland. Það var rigning og slagveður en það kom ekki að sök þvi það var margt að sjá og það sem ekki sást vegna vöntunar á útsýni, var til varðveitt í hugskoti okkar, í bókum og í ljóðum. Í Fljótshlíðinni var kvæði Jónasar, Gunnarshólmi lesið (innanhúss) og síðan var ekið í skoðunarferð, í leit að Gunnarshólma. 

Nú er það þannig með Gunnarshólma að margir hafa skoðun á þvi hvar hann sé en fáum ber saman um staðsetningu hans. Í kvæðinu segir:

Þar sem að áður akrar huldu völl

ólgandi  Þverá fellur yfir sanda.

Sólroðin líta enn hin öldnu fjöll

árstrauminn harða fögrum dali granda.

Flúinn er dvergur, dáin hamratröll,

dauft er í sveitum, hnípin þjóð i vanda.

En lágum hlífir hulinn verndarkraftur

hólmanum, þar sem Gunnar sneri aftur.

Þannig endar Gunnarshólmi. Og i gær þegar ég hlustaði á kvæðið flutt við lag Þórðar sonar míns. Það var í Hannesarholti, á vegum Listahátíðar. Flutninginn annaðist Tríóið Sírajón og það var Ingibjörg Guðjónsdóttir sem söng. Allt í mér einu, að enginn hefði skilgreint Íslendingseðlið, þjóðarsálina, betur en Jónas Hallgrímsson. Gunnarshólmi er táknmynd þess sem heldur saman þessari þjóð. Grasblettur á auðum söndum. Hann flæmist til og frá eftir því sem árstraumurinn fellur. En stöðugt verður til nýr bali sem gæti verið  bletturinn, hólminn, þar sem Gunnar nam staðar og leit upp til Hlíðarinnar. Gunnarshólmi er staðsettur í hjarta Íslendingsins, ef til vill bara þar. 

 

 

Mæður - Mæðradagar

Ég er ekki viss um að mér líki við mæðradaginn, frekar en aðra daga sem komið hefur verið á til að minna okkur á, af, ég veit ekki hverjum. Mig  grunar blómasala. Reyndar átti ég góða móður og ég held að það líði ekki dagur sem ég hugsa ekki til hennar. Núna t.d. þegar ég horfi á blómin mín rifjast upp fyrir mér hvernig hún blandaði moldina sem hún notaði á stofublómin.

Við vorum send út í  náttúruna til að ná í það sem með þurfti.

1. Mold úr lyngbarði

2. Sandur neðan af eyrunum við ána

3. Útrignt hrossatað (næstum hvítt, nýtt var of sterkt fyrir blómin)

Þessu blandaði hún síðan saman í réttum hlutföllum eftir tegund blómanna, rósirnar þurftu sandmold, pelagoníur meira af lyngmold. Í botninn á pottunum (sem voru gataðar niðursuðudósir)  setti hún svo skeljabrot. Utan um pottana var síðan settur kreppappír bundinn með pokagarni (pokagarn=upprak úr mjölpoka). 

Mamma mín hét Sigurbjörg Snjólfsdóttir, hún var ekki bara með græna fingur heldur einnig fjárglögg og hugmyndarík handavinnukona.  Hún var umburðarlynd og góð manneskja. Auk þess var hún annálaður dugnaðarforkur og gat snarað bagga á hest, sem yfirleitt var ekki litið á sem kvenmannsverk.

Ástæðan fyrir því að mér fellur ekki við mæðradaginn er að hann lætur mig rifja upp undarlega tilfinningu frá því að ég var barn. Ég hafði verið að lesa einhverja frásögu líklega í Ljósberanum eða Heimilisblaðinu en þessi blöð bárust inn á heimilið fyrir tilstilli Jóns Helgasonar, ritstjóra og prentara. Hann hafði verið giftur ömmusystur minni og var einstaklega trygglyndur maður. Í þessum frásögnum þótti börnum undurvænt um móður sína og tóku hana inn í bænir sínar. Þetta gerðum við ekki og mér varð á að hugsa að líklega fyndist mér ekkert vænt um mína móður. Ég hafði af þessu áhyggjur og fékk sektarkennd. Ekki ræddi ég þetta þó við nokkurn.

Seinna þegar þetta rifjaðist upp fyrir mér, hugsaði ég að mamma mín var jafn sjálfsögð og loftið sem ég andaði að mér. Ég hugsaði um hvorugt, það var þarna og ég gat ekki lifað án þess. Þannig var þetta.

Það sem allir vilja verða en enginn vill vera

Það er sagt að allir vilji verða langlífir en það vill samt enginn vera gamall.

Mér datt þessi mótsögn í hug þegar fjaðrafokið varð út af blaði, sem fólk fékk inn um lúguna hjá sér. Þótt ég hafi orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að fá að eldast, hefur mér aldrei hugkvæmst að skoða lestur minn út frá þeirri breytu. Ekki fyrr en uppistandið varð út af blaði Landssambands eldri borgara en margir urðu hvumpnir þegar blaðið barst þeim. Ég hef reyndar fengið þetta blað í mörg ár án þessa að verða hvumpin en stundum hef ég pirrast yfir að því að mér fannst lítið í blaðinu fyrir mig. 

Vegna umræðunnar ákvað ég að lesa blaðið skipulega, meta það.

Blaðið, sem er gefið út af tilefni 25 ára afmæli landssambandsins hefst á kveðju frá formanni LEB og ávarpi frá forseta. Í báðum tilvikum er reynt að afmarka þennan hóp og skilgreina sérstöðu hans. Síðan taka við greinar með fréttum úr starfinu og fræðandi greinum um málefni sem gætu varðað eldri borgara öðrum fremur. Í þeim flokki eru t.d greinar um Hamingju á efri árum, aukakíló, áfengisveitingar  á elliheimilum og þjónustu TR. Loks eru greinar sem flokka mætti sem afþreyingu. Dæmi um það eru:krossgáta, vísnahorn, fræðsluhornið (matur og prjónauppskriftir) og margt fleira. Þetta er sem sagt fjölbreytt efni en kannski ekkert sem beinlínis heillar mann, ef maður er ekki á kafi í félagsmálum þessa hóps.

Lesturinn leiddi hug minn ósjálfrátt að öðru blaði (ef blað skyldi kalla) sem ég ánetjaðist í þetta eina sinn sem ég hef verið gestur í frístundabústaðaparadís á Spánarströndu. En íbúarnir þar eru flestir við aldur. Ég fór þangað með vinfólki og reyndi að falla inn í lífsmátann. Til að fá fregnir af því sem sem er á boðstólum, lásum við upplýsinga og auglýsingabækling á þýsku. Það sem ég féll fyrir var þó ekki það sem ég gat keypt, heldur brandarar sem voru á við og dreif um ritið. Þeir voru missvæsnir og merktir með gulum, appelsínugulum og rauðum lit. Þetta fannst mér skemmtilegt enda fór mér fram i þýsku meðan ég bjó þarna. Síðan hefur þáverandi gestgjafi minn passað upp á að taka með sér skatta af slíkum brandarablöðum í hvert sinn sem hún kemur heim úr dvöl sinni. 

Af því ég sit nú með ólesinn bunka, fór ég ósjálfrátt að bera þessi rit saman og reyna að skilgreina út frá því hvað einkenni gamalt fólk. Mér sýnist að fólkið hér heima sé upp til hópa félagslynt og þyrst í fróðleik meðan eldri borgararnir á Spáni virðast klámfengar eyðsluklær.  En ég ætla ekki að segja ykkur hér hvort blaðið freistar mín meira.

Að lokum. Ég var búin að þýða einn ósmekklegan brandara sem sýnishorn. Það átti að vera til þess að þið lesendur gætið séð muninn á þessum menningarheimum aldraðra. En þegar til kom fannst mér hann of kvenfjandsamlegur, svo ég eyddi honum. Vil ekki taka þátt í að dreifa óþvera.

Noðurstaða mín varðandi lesefni fyrir þennan hóp er að það þurfi að vera fjölbreytt, því þetta er fyrst og fremst venjulegt fólk. Við erum alls konar 

 

Sagan af Guðrúnu Ketilsdóttur: Einsögurannsókn á ævi 18. aldar vinnukonu

Sagan af Guðrúnu Ketilsdóttur: Einsögurannsókn á ævi 18. aldar vinnukonu flokkast víst ekki undir ævisögu þótt kveikjan að henni sé ævisögubrot ritað upp eftir gamalli konu sem segir frá. Guðrún er þá, að talið er, komin á níræðisaldur. Henni er greinilega mikið niðri fyrir og hún hefur frá mörgu að segja. Sagt er að Sigfús Jónsson hreppstjóri hafi skráð frásögn hennar þegar hún var gestkomandi að Syðra- Laugalandi í Öngulstaðahreppi. Það erfitt að ráða í hvað honum gekk til, fannst honum þetta merkilegt eða var hann að gera grín að gömlu konunni. Ekki er þó vitað með vissu hvort hann skráði þetta eður ei.

Höfundur bókarinnar notar þessa frásögn sem undirstöðu í rannsókn sína. Við fáum að kynnast Guðrúnu og aðstæðum hennar. Hún fæddist árið 1759 og dó 1842, þetta er því ekki bara 18. aldarsaga. Meginhluta ævi sinnar vann hún hjá öðrum. Það er enginn kengur í henni eða barlómur, sýnist mér. Hún virðist vera óhrædd, leitar réttar síns og tekur stórt upp í sig. Þrátt fyrir erfiðisvinnu, basl og mikil vonbrigði með manninn sem hún féll fyrir, sé ég ekki betur en að hér fari stolt kona. Ef henni væri augnablik kippt inn í nútímann og lýst með tungutaki dagsins í dag mundi ég segja að þarna færi kona með sterka sjálfsmynd sem stæði með sjálfri sér. 

Þó vitneskja okkar sé lítil um líf vinnufólks þessa tíma og það sé erfitt að ímynda sér hvernig því leið á þessu dekksta tímabili í sögu þjóðarinnar.  Höfundur bókarinnar, Guðný Hallgrímsdóttir, opnar okkur glugga til að horfa á líf einnar konu. Þannig sjáum við óbeint líf margra. Bókin er spennandi og örlög konunnar sem var send í vist 12 ára gömul, var svikin og lítilsvirt af manninum sem hún giftist er grípandi. Sérstaklega finnst mér frásagan af því hvernig hún reyndi að hafa drenginn sinn hjá sér átakanleg.

Það er mikill fróðleikur í þessari bók og á meðan að ég las hana dáðist ég að því, hversu mikið er til af skráðum heimildum frá þessum tíma. Það hefur ekki verið lítið starf hjá prestunum að heimsækja hvert heimili tvisvar á ári og skrá það sem þeim fannst um kunnáttu og karakter sóknarbarna sinna. En hvernig skyldi það nú hafa verið að fá þessar heimsóknir?

Mikið fannst mér gaman að lesa þessa bók.

Guðrún Ketilsdóttir dó árið 1842, það er auðvelt að muna það fyrir mig því 100 árum seinna fæðist ég. Í raun er það ekki langur tími en mikið höfðu kjör fólks batnað, þó vissulega væri margt ógert og sé enn, með tilliti til sómasamlegrar stöðu verkafólks.

 

 

 

Á meðan ég lá fyrir dauðanum: William Faulkner

Á síðasta fundi bókaklúbbsins var tekin sameiginleg ákvörðun um að lesa rómaða þýðingu Rúnars Helga Vignissonar á bók Williams Faulkners. Ég held að ástæðan hafi verið sú að engin, ef nokkur, hafði lesið þennan höfund og úr því þurfti að bæta. Bókin heitir Á meðan ég lá fyrir dauðanum. 

Ég var sátt við þessa ákvörðun fyrir mitt leyti, gott ef ég hef ekki stungið upp á þessu sjálf og lagði inn pöntun í bókasafnið mitt. En það var greinilegt að það voru fleiri bókaklúbbar en okkar sem höfðu tekið sömu ákvörðun, því biðlistinn var langur.

Ég hafði lesið mér eitthvað til um væntanlegt viðfangsefni og dregið þá ályktun að við hefðum ekki ráðist á garðinn þar sem hann var lægstur svo þegar tilkynning kom um bókina missti ég út úr mér við bókavörðinn, si svona: Er þetta ekki hræðilega leiðinleg bók? Ég sá að spurningin kom flatt upp  hana (bæókavörðurinn var kona) og hún sagði jú eiginlega en ég er samt fegin að ég hafði mig í gegnum hana, því nú er ég mikið að hugsa um það sem gerðist. En það skýrist svo margt þegar ég las eftirmálann.

En ég tók náttúrlega ekkert mark á þessu og renndi mér í lesturinn út frá hugsuninni, sveitafólk skilur hvað annað.  Vissi að bókin var um bandarískt sveitafólk. En þannig var það aldeilis ekki, svona fólki hafði ég aldrei kynnst. Þvílíkt torf. Ég fór því að ráðum bókavarðarins og las eftirmálann. Og nú fór ýmislegt að skýrast. 

Bókin fjallar um fjölskyldu, húsmóðirin liggur fyrir dauðanum og deyr og það þarf að flytja líkið til greftrunar um langan veg því hún vill fá að hvíla hjá sínu fólki. Börnin hennar og eiginmaður fylgja henni öll til grafar. Það eru þau sem segja söguna ásamt fleira fólki, nágrönnum, presti, lækni og fleiri. Hin látna tekur einnig til máls. Sjónarhorn sögunnar breytist stöðugt og þótt að þetta sé óneitanlega torf, var það spennandi. Oft verður frásögnin myndræn svo ég sé, þó ég skilji ekki beinlínis. 

Ég skil sem sagt ekki þetta fólk, finnst það skrýtið, sem er allt í lagi þangað til maðurinn sem mér fannst þó einna eðlilegastur í hópnum er úrskurðaður geðveikur og settur á geðveikrahæli þá hætti mér að standa á sama. Svona fólk var ekki til í Breiðdalnum, þetta hlýtur að vera eitthvað bókmenntalegt. Ég efaðist meira að segja um að þýðingin væri góð sem ég hef engin efni á. Efinn hófst þegar stúlkan talaði um trýnið á kúnni. Ekki bara einu sinni heldur tvisvar.

Niðurstaða. Ég er ánægð að vera búin með þessa bók og þakklát bókaverðinum fyrir leiðsögnina. Þetta er örugglega bókmenntalegt verk og lært því ég skil það ekki með minni venjulegu sveitakonunálgun. En mig langar ekkert til að kynna mér það betur því ég held að þetta sé ekki bók fyrir mig. Mig langar heldur ekkert til að lesa annað eftir þennan höfund. Þetta er þó allt sagt með fyrirvara því það er eins líklegt að ég breyti um skoðun þegar ég hef rætt við stöllur mínar í bókaklúbbnum.